Büyük Hun "Asya Hun" İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarıdır. M Ö 3.yy yaşayan Teoman, Türk geleneklerinde hükümdarlara "Yabgu" dendiği için bazı kaynaklarda "Teoman Yabgu" veya "Tuman Yabgu" olarak da geçmiştir.
Daha önce Türk Birliğini sağlayan ilk hükümdar olarak Mete Han gösterilmesine rağmen yapılan araştırmalarla Türkleri tek çatı altında toplayan ilk hükümdarın Teoman Han olduğu anlaşılmış ve MEB kitaplarında yerini almıştır. (M Ö 220 yılında)
Hükümdarlığı 11 yıl süren (M.Ö. 220 - M.Ö. 209) Teoman
Çin İmparatorluğu'ndan birçok toprak almış ve Çinliler tarafından Çin Seddi'nin ilk temellerini atılmasını sağlamıştır.
Türk Tarih Kurumunun "Başlangıcından bu yana Türk tarihi" projesinin ilk kitabı olarak basılan Han handanlığı tarihinde Hun Mongrafisi isimli eserde Teoman ile Mete Han (Mo-tun) arasındaki ilişki şöyle anlatılmaktadır,
"Teoman diğer oğlunu tahta geçirmek amacıyla Mete'yi 'Yüeçilere' rehin olarak gönderir. Daha sonra da Yüeçiler üzerine yürür. Bu durumda Yüeçiler Meteyi öldürmek isterler ancak Mete bir at elde ederek onların elinden kaçmayı başarır ve ülkesine geri döner. Bunun üzerine babası Teoman da onun cesaretini taktir ederek onu orduda bir grubun başına verir. Mete askerlerini eğitmeye başlar ve onlara "avda ve savaşta ben nereye ok atarsam siz de oraya ok atacaksınız. Benim ok attığım yere ok atmayanın başını keserim" diye uyarı da bulunur. Avda kendi atına ok atar ve atmayanların başını keser. Daha sonra başka bir zaman eşine ok atar, aynısını yapmaya çekinen askerlerin de başını kestirir. Sonra bir av sırasında babasının atına ok atar ve askerleri de aynısını yaparlar. En sonunda babası Teoman ile çıktığı bir avda ona nişan alarak ok atar ve diğerleri de aynısını yaparlar. Böylece, Teoman öldürülür. Ardından diğer Teoman'ın eşleri ve diğer ileri gelenler de öldürülür."
Teomanın Halkına hitabı,
"Ben Hun Tanhusu, Teoman Han…
Zoru zorladım, zoru kolay kıldım.
Gök Tanrı'nın izniyle başarmam gerekenleri bir bir başardım.
Yazgı böyleydi. Budunumun yücelmesi, tuğların yükselmesi, bayrağımızın dalgalanması gerekiyordu. Gök böyle buyurmuştu. İnanmakla başladı her şey. Önce ben, oğuşum, boyum, ardından bütün budunum…
'Biz Hun budun, sıradan işler için yaratılmadık! Acun, yönetilmek üzere bizi bekliyor. Devletimizi kuracak, töremizi yerleştirecek ve gücümüzü etkin kılacağız! Devlet olmak, kalıcı olmak bizim kutumuz. Bütün diğer budunlar, uluslar bize uymak zorundalar.
Buna inandım. İnandırdım! Kolay değildi. İlk başladığım günün, başardığım gün olduğunu biliyordum. İlk sözler, ilk uyanlar, ilk inananlar…
Sonrası…
Birleştik.
Birleştikçe güçlendik… Güçlendikçe yayıldık. Devlet olduk. Adımızı silinmez kıldık. Töremizi yıkılmaz kıldık. Ötüken Yış'ı değişmez yurt kıldık.
Sonrası…
Benim soyumdan gelenler elbette kurduğum devleti daha ötelere taşıyacaklar. Benimle başladı, benim soyumdan gelenlerle sürecek. Gök sonsuzluğunda sonsuz olacak varlığımız.
Yüce bir destanın yalnızca bir parçasıyım ben!
Ne mutlu…"
Daha önce Türk Birliğini sağlayan ilk hükümdar olarak Mete Han gösterilmesine rağmen yapılan araştırmalarla Türkleri tek çatı altında toplayan ilk hükümdarın Teoman Han olduğu anlaşılmış ve MEB kitaplarında yerini almıştır. (M Ö 220 yılında)
Hükümdarlığı 11 yıl süren (M.Ö. 220 - M.Ö. 209) Teoman
Çin İmparatorluğu'ndan birçok toprak almış ve Çinliler tarafından Çin Seddi'nin ilk temellerini atılmasını sağlamıştır.
Türk Tarih Kurumunun "Başlangıcından bu yana Türk tarihi" projesinin ilk kitabı olarak basılan Han handanlığı tarihinde Hun Mongrafisi isimli eserde Teoman ile Mete Han (Mo-tun) arasındaki ilişki şöyle anlatılmaktadır,
"Teoman diğer oğlunu tahta geçirmek amacıyla Mete'yi 'Yüeçilere' rehin olarak gönderir. Daha sonra da Yüeçiler üzerine yürür. Bu durumda Yüeçiler Meteyi öldürmek isterler ancak Mete bir at elde ederek onların elinden kaçmayı başarır ve ülkesine geri döner. Bunun üzerine babası Teoman da onun cesaretini taktir ederek onu orduda bir grubun başına verir. Mete askerlerini eğitmeye başlar ve onlara "avda ve savaşta ben nereye ok atarsam siz de oraya ok atacaksınız. Benim ok attığım yere ok atmayanın başını keserim" diye uyarı da bulunur. Avda kendi atına ok atar ve atmayanların başını keser. Daha sonra başka bir zaman eşine ok atar, aynısını yapmaya çekinen askerlerin de başını kestirir. Sonra bir av sırasında babasının atına ok atar ve askerleri de aynısını yaparlar. En sonunda babası Teoman ile çıktığı bir avda ona nişan alarak ok atar ve diğerleri de aynısını yaparlar. Böylece, Teoman öldürülür. Ardından diğer Teoman'ın eşleri ve diğer ileri gelenler de öldürülür."
Teomanın Halkına hitabı,
"Ben Hun Tanhusu, Teoman Han…
Zoru zorladım, zoru kolay kıldım.
Gök Tanrı'nın izniyle başarmam gerekenleri bir bir başardım.
Yazgı böyleydi. Budunumun yücelmesi, tuğların yükselmesi, bayrağımızın dalgalanması gerekiyordu. Gök böyle buyurmuştu. İnanmakla başladı her şey. Önce ben, oğuşum, boyum, ardından bütün budunum…
'Biz Hun budun, sıradan işler için yaratılmadık! Acun, yönetilmek üzere bizi bekliyor. Devletimizi kuracak, töremizi yerleştirecek ve gücümüzü etkin kılacağız! Devlet olmak, kalıcı olmak bizim kutumuz. Bütün diğer budunlar, uluslar bize uymak zorundalar.
Buna inandım. İnandırdım! Kolay değildi. İlk başladığım günün, başardığım gün olduğunu biliyordum. İlk sözler, ilk uyanlar, ilk inananlar…
Sonrası…
Birleştik.
Birleştikçe güçlendik… Güçlendikçe yayıldık. Devlet olduk. Adımızı silinmez kıldık. Töremizi yıkılmaz kıldık. Ötüken Yış'ı değişmez yurt kıldık.
Sonrası…
Benim soyumdan gelenler elbette kurduğum devleti daha ötelere taşıyacaklar. Benimle başladı, benim soyumdan gelenlerle sürecek. Gök sonsuzluğunda sonsuz olacak varlığımız.
Yüce bir destanın yalnızca bir parçasıyım ben!
Ne mutlu…"
