Kardeşlerim, oturun da hele iki muhabbet edelim. Size İstanbul'un fethini anlatayım!
Fatih'in 1451'de tahta geçtiğini düşünmeyin kardeşlerim, 1444'te geçti tahta. Babası II. Murad, tahta gencecik, 1432'de doğan oğluna bıraktı. Oğlu tehlikelere yakalandı. Bir taraftan Haçlı ordusuyla Varna Savaşı, bir tarafta Anadolu'da ayaklanmalar patlak verdi. II. Murad orduyu eline alıp Varna Savaşı'nda galip geldi. 1451'de hayatını kaybedince II. Murad, tahta gelip çıktı.
Kardeşlerim, öyle kolay değildi tahta gelip oturmak, sonrasında da fetih süreçlerine girmek. Bu bir zeka işiydi kardeşlerim; sancakta bekle, kitap oku, entelektüel kimlik edin, o kadar dil bil, şair ol, iyi bir fetih adamı ol ve hatta iyi bir siyaset adamı ol. Bu süreçler kolay yaşanmadı. II. Murad'ın tahtını 12 yaşındaki Genç Mehmed'e bırakması ve yıllar sonra tekrar tahta geçip, İstanbul'u alma planları yapan, Çandarlı'nın etkisini kırma çabası içerisine giren bir Genç Mehmed ortaya çıktı. O kadar değerliydi ki o tahta geçmesi, sonrasında sancağına gidip kendini taht adına, gelecek adına geliştirme çabası o kadar değerliydi ki, bu İstanbul'un fethini getirecekti.
3 Şubat 1451'de II. Murad vefat edince, yerine 18 Şubat 1451'de oğlu II. Mehmed geçmiştir. Önünde engeller vardır Mehmed'in, Çandarlı Halil Paşa gibi, Yeniçeriler gibi. Amacı İstanbul'u almanın yanı sıra Çandarlı'nın nüfuzunu kırmak ve Yeniçerileri etkisi altına almak oldu. Sonrası gaza siyasetiyle İstanbul'u fethetmekti amacı. Çandarlı Halil'in gücünü kullanmayı planladı bir süre, sonra Genç Mehmed. Kendi yakın adamlarını da divan üyesi yaptı. O kadar kolay olmadı kardeşlerim diyorum ya, Bizans, Orhan Çelebi'yi bırakmakla tehdit bile etti, birtakım paralardan ve topraklardan taviz bile verildi. Anadolu topraklarının güvenliği için bütün bunlara göz yumuldu. Önce güvenlik kardeşlerim, önce güvenlik.
Muhtemeldir ki kardeşlerim fetih hazırlıkları Karaman seferi dönüşünde Edirne'de başlatıldı. Zağanos Paşa, 1452 yılında Anadoluhisarı'nı güçlendirdi, aynı yıl Rumeli (Boğazkesen) Hisarını tamamladı. Kuşatmayı başarısızlıkla sonuçlanacağını düşünen, hatta 1440'larda bizzat tatbik eden Çandarlı, fethin olmasını istememektedir. Padişahın destekçileri Zağanos ile Şehabeddin paşalardır. Ocak 1453'te 700 profesyonel askerden oluşan birlik İstanbul'a gelmişti. Başında Giovanni Giustiniani Longo vardır ve kuşatmada etkili rol üstlenecektir. Kuşatma sırasında 10.000'i geçecek ve Osmanlı'ya karşı koyabilecek profesyonel bir birlik oluşacaktı. 6 Nisan 1453'te Macar top üstadı Urban'ın devasa topların atılması sonucu başlanan bir fetih vardır. İlk büyük taarruz 18 Nisan'da gerçekleşir kardeşlerim. Surlara hücum yapılırken yürüyen kuleler de kullanılmıştır. 20 Nisan'da üç Ceneviz ve bir Bizans gemisi rüzgarın yardımıyla Osmanlı ablukasını yarıp kuşatmayı kaldırmaya kadar gitmiştir. Genç Mehmed'in akıl hocası Akşemseddin'in kuşatmanın sürdürülmesinde payı çok büyüktür. Akşemseddin manevi anlamda Genç Mehmed'e destek olup, kuşatmanın devamı konusunda Mehmed'i ikaz etmiştir.
Kardeşlerim hep duymuşsunuzdur "Osmanlı gemiyi karadan yürüttü" diye. Bu o kadar kolay olmamıştır kardeşlerim. Beşiktaş-Kabataş arasında kalan ufak bir koydan Kasımpaşa'ya uzananvadide veya Eyüp karşısına uzanan vadide veya Eyüp karşısına uzanan kesimde bir süredir özel bir yol aracılığıyla altmış kadar gemi karadan yürütüldü ve bu, Urban'ın top atışı kadar büyük etki bırakmıştır. Osmanlı gemileri 22 Nisan sabahında Haliç'e indirildi, Ceneviz gemilerinin doğurduğu iyimser hava yok oldu ve 28 Nisan'da Venedikli Amiral Coco, Osmanlı gemilerini yakma niyetiyle gelip, saldırdığı esnada Haliç sularına gömüldü. 6 Mayıs'ta, Topkapı ve Edirnekapı arasında kalan surlar hedef sur olarak kesinleşti. Tabii sonraki süreçte olumsuz bir hava hakimdi, huzursuzluk vardı ve ordu umudu kesmişti. Son bir hücum gerekiyordu ve Genç Mehmed, bu konuda Zağanos Paşa'yı görevlendirdi. Zağanos Paşa, 29 Mayıs'ı son hücum olarak seçti ve İstanbul kuşatmalarının simge isimlerinden olan Lungo'nun savunma hattı tam anlamıyla çöktü. XI. Konstantinos ve beraberindeki askerlerle Yedikule civarında sıkıştırılarak öldürüldü. Artık "Fatih" unvanı elde etmişti Genç Mehmed, artık o fetih edendi. Şehri yakıp yıkmadı Genç Mehmed, yağmayı ikinci gün durdurdu. Sonrasında halkın can ve mal güvenliğini temin etti, İstanbul'un daha fazla yıkıma uğramasını engelleyerek özel bir ilgi gösterdi. Artık İstanbul fethetmişti kardeşlerim, İstanbul fethedilmişti!
E usta, çağ açıp çağ kapattık hikayesi doğru mu, dünya bunu kabul ediyor mu?
Kardeşim, dünya yeni çağı rönesans olarak kabul ediyor genel olarak. İstanbul'un fethinden sonra İtalya'ya giden bilim insanları, Rönesans denilen şeyi başlatmamış mıdır? Başlatmıştır. Aslında dünya dolaylı yoldan da olsa tüm dünya, çağ açıp çağ kapatma olayı konusunda İstanbul'un fethini kabul eder.
Tarihle kalın kardeşlerim, bir de çayla! Muhabbetiniz bol olsun, tabii sağlığınız sıhhatiniz de. Hepinize iyi günler!
KAYNAKLAR:
- Halil İnalcık, Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanlar (1302-1481)
- Feridun Emecen, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluş ve Yükseliş Dönemi (1300-1600)