DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN DESTANI'NI BEYAN EDER HANIM HEY
SAYFA 98:
14.METNİN OLAY ÖRGÜSÜ:
v Destandaki olay Bayındır Han'ın 'yılda bir kere ziyafet verip Oğuz beylerini misafir' etmesi ile başlar.
v Bayındır Han'ın Oğuz Beylerine ziyafet vererek ve onları huzuruna davet etmesi.
v Bayındır Han'ın ziyafet için şartlar öne sürmesi ve bu şartlar doğrultusunda misafirleri sınıflandırılması.
v Dirse Han'ın Bayındır Han tarafından kara otağa oturtulması ve bunun sonucu Dirse Han'ın üzüntüsü(Çocuğu olamayışı .)
v Dirse Han'ın çocuğu olmamasına üzülmesi ve evine gelerek bunu hatunu ile istişare etmesi.
v Eşin çocuk sahibi olmak için Dirse Han'a yapması gerekenleri söylemesi.
v Duaların kabul olması ve Dirse Hanın bir erkek çocuğunun olması
v Çocuğun büyüyüp 15 yaşına gelmesi
v Delikanlının Bayındır Han'ın boğasını yenerek Dede Korkut tarafından Boğaç adını alması ve bunun sonucunda Oğuz tarafından onanması.
v Boğaç Han'a hanlık ve taht verilmesi kırk namertin bunu kıskanması.
v Boğaç Han'ın kırk namerdin yalanları yüzünden babası tarafından öldürülmek istenmesi.
v Ok ile avlanan Boğaç Han'ın Dirse Han tarafından ölüme terk edilmesi.
v Annenin Boğaç Hanı arayıp yaralı halde bulması ve tedavi ettirmesi
v Boğaç Han'ın yaralarının iyileşmesi ve kırk namerdin bunu öğrenerek endişelenmesi.
v Dirse Han'ın kırk namert tarafından tutsak alınarak kaçırılması.
v Boğaç Han'ın kırk namertle savaşarak babasını kurtarması.
v Boğaç Han'ın babası Dirse Han'ı kırk namerdin elinden kurtarması sonrasında Bayındır Hanın (bu içeriğin tamamı edebiyat fatihi'nden alınmıştır.)ona beylik vermesi
Dede Korkut'un Boğaç Han için destan söyleyip dua etmesi
15.Metinde cümleler kısa, dil son derece sade ve anlaşılır bir Türkçedir.
SAYFA 98:
14.METNİN OLAY ÖRGÜSÜ:
v Destandaki olay Bayındır Han'ın 'yılda bir kere ziyafet verip Oğuz beylerini misafir' etmesi ile başlar.
v Bayındır Han'ın Oğuz Beylerine ziyafet vererek ve onları huzuruna davet etmesi.
v Bayındır Han'ın ziyafet için şartlar öne sürmesi ve bu şartlar doğrultusunda misafirleri sınıflandırılması.
v Dirse Han'ın Bayındır Han tarafından kara otağa oturtulması ve bunun sonucu Dirse Han'ın üzüntüsü(Çocuğu olamayışı .)
v Dirse Han'ın çocuğu olmamasına üzülmesi ve evine gelerek bunu hatunu ile istişare etmesi.
v Eşin çocuk sahibi olmak için Dirse Han'a yapması gerekenleri söylemesi.
v Duaların kabul olması ve Dirse Hanın bir erkek çocuğunun olması
v Çocuğun büyüyüp 15 yaşına gelmesi
v Delikanlının Bayındır Han'ın boğasını yenerek Dede Korkut tarafından Boğaç adını alması ve bunun sonucunda Oğuz tarafından onanması.
v Boğaç Han'a hanlık ve taht verilmesi kırk namertin bunu kıskanması.
v Boğaç Han'ın kırk namerdin yalanları yüzünden babası tarafından öldürülmek istenmesi.
v Ok ile avlanan Boğaç Han'ın Dirse Han tarafından ölüme terk edilmesi.
v Annenin Boğaç Hanı arayıp yaralı halde bulması ve tedavi ettirmesi
v Boğaç Han'ın yaralarının iyileşmesi ve kırk namerdin bunu öğrenerek endişelenmesi.
v Dirse Han'ın kırk namert tarafından tutsak alınarak kaçırılması.
v Boğaç Han'ın kırk namertle savaşarak babasını kurtarması.
v Boğaç Han'ın babası Dirse Han'ı kırk namerdin elinden kurtarması sonrasında Bayındır Hanın (bu içeriğin tamamı edebiyat fatihi'nden alınmıştır.)ona beylik vermesi
Dede Korkut'un Boğaç Han için destan söyleyip dua etmesi
15.Metinde cümleler kısa, dil son derece sade ve anlaşılır bir Türkçedir.
- Metindeki bazı ekler ve sesler zamanla ses değişikliğine uğramıştır.
- SES DEĞİŞİKLİĞİNE UĞRAYAN KELİMELER VE GÜNÜMÜZDEKİ KARŞILIKLARI:
- hanun> hanın
- yigitleri > yiğitleri (g>ğ değişimi)
- karşuladılar > karşıladılar (u>ı değişimi)
- getürüp > getirip (ü>i değişimi)
- kondurdılar > kondurdular (ı>u değişimi)
- kiçe > keçe (i>e değişimi)
- yahnısından > yahnisinden ( ı>i değişimi)
- önine > önüne ( i>ü) değişimi
- getürdiler > getirdiler ( ü>i değişimi)
- böyledür > böyledir (ü > i değişimi)
- benüm > benim ( ü>i değişimi)
- eksikligüm > eksikliğim (g>ğ değişimi ü>i değişimi)
- gördi > gördü ( ü>i değişimi)
- kılıcumdan > kılıcımdan
- suframdan > soframdan ( u>o değişimi)
- ağ> ak ( ğ>k değişimi)
- oldı > oldu (ı > u değişimi)
- kim > ki ( m ünlüsün düşmesi)
- didi > dedi ( i> e değişimi)
- oğlı > oğlu (ı > u değişimi)
- dahı> dahi ( ı >i değişimi)
- kalkuban > kalkarak ( -uban zarf fiil eki kullanımdan düşmüş)
- yirinüz> yeriniz (i>e değişimi & ü > i değişimi)
- karayıb > garaip
- KULLANILMAYAN KELİMELER
- aydur (de-, söyle-)
- kargayupdur ( beddua etmiştir.)
- örü turdu (yerinden kalktı)
- SAYFA 99:
- 16.Verilen özelliklerden 1. 2.3.4.6.7.8.9.11.12. cümleler Boğaç Han Hikayesinde bulunur.
- 17. Hikayede toplumun değerlerinin benimsenmesi ve yaşaması için çaba harcayan Dede Korkut, aynı zamanda kahramana ad veren onun ruhsal olarak doğmasını sağlayan norm bir karakterdir. (doğru bilgi, orijinal içerik edebiyat fatihi'nde) Kahramanın simgesel anlamda yeniden doğuşunun yönlendirici gücü olan Dede Korkut, kahramanın başarılarından sonra onun için Tanrı'yadua eder, destanlar söyler.
- 18.a) Aile bağlarının sağlamlılığı: Annesinin Boğaç Hanı arayıp bulması onu gizlice tedavi ettirmesi, Boğaç Hanın babasını kırk namerdin elinden kurtarması
- b) Kahramanlığın yüceltilmesi: Boğaç Hanın Bayındır Hanın boğasını öldürmesinden sonra babası tarafından ona taht ve beylik verilmesi
- c)Çocuk sevgisi ve çocuğa verilen değer: Metinde çocuğu olamayan Dirse Hana beddua edilmesi,(edebiyat fatihi'nden alıntıdır.) Dirse Han'ın Bayındır Han tarafından kara otağa oturtulması...
- d)Çocuğa ad verilme biçimi: Gösterilen kahramanlıktan sonra bilge bir kişilik olan Dede Korkut'un gelip ad koyması
- 19.Dede Korkut'ta kadınlara büyük değer verilir. Kadınların toplumun içindeki konumları çok yüksektir. Ailede bir erkek kadar söz sahibidirler. Erkekler bir karar almadan önce hanımlarına danışırlar. Bir erkek kadınına güzel sözlerle hitap eder, onu çok güzel bir şekilde tasvir eder.
- 20.Tonyukuk Bilge Kağan'ın baş veziri ve akıl hocasıdır, tecrübeli bir devlet adamıdır.
- Ögdilmiş: Kutadgu Bilig'de akıl,zeka ve ilmi temsil eder.
- Dede Korkut ise hikayelerde kendisine akıl danışılan, tecrübeli bir bilge kişidir.
- Türk Devlet geleneğinde yöneticilerde aranan en önemli özellikler akıl,bilgelik ve tecrübedir.Türk Devlet geleneğinde danışarak kararları alma çok önem verilen bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu mekanizma, alınan kararların isabetini ve uygulamadaki başarısını yakından etkilemiştir.
